Posiada pięknie zielono zabarwione, przezroczyste odmiany – chryzolit i peridot (perydot). Nazwa chryzolit pochodzi od greckiego chryzois – żółty, litos – kamień; peridot – prawdopodobnie od arabskiego faridat – drogi kamień.
Właściwości chemiczne
Oliwin jest krzemianem magnezu (forsteryt) i żelaza (fajalit) o zmiennej zawartości obu pierwiastków. Obecne są w nim domieszki wapnia, manganu, niklu i rzadziej chromu i tytanu.
Barwa i inne właściwości optyczne
Oliwiny są zielonawożółte, żółte i oliwkowozielone o połysku szklistym, a na przełamie tłustym. Rzadziej spotykane są oliwiny brunatne, szarawe i czerwonawe.
Postać
Krystalizuje w układzie rombowym, tworząc ładnie wykształcone kryształy o pokroju słupkowym lub grubotabliczkowym. Czasem tworzy zbite skupienia. Bliźniaki są niezbyt częste.
Pozostałe cechy rozpoznawcze
Łupliwość oliwinu bywa niezbyt wyraźna i słabo dostrzegalna. Charakteryzuje go przełam muszlowy, twardość 6,5–7 w skali Mohsa, gęstość 3,22-4,39 g/cm3. Jest kruchy.
Występowanie
Oliwiny są składnikiem zasadowych skał magmowych, np. perydotytów i dunitów. Krystalizują ze stopów krzemianowych w początkowych fazach krystalizacji, często z chromitem i platynowcami. Występują również w zasadowych skałach wylewnych, np. bazaltach oliwinowych. Forsteryt jest też minerałem skał metamorficznych, występuje w przekrystalizowanych dolomitach, fajalit zaś w regionalnie zmetamorfizowanych osadach żelazistych. Oliwiny nie są odporne na działanie czynników klimatycznych i roztworów hydrotermalnych, dość szybko ulegają serpentynizacji – tzn. przekształcają się w minerały z grupy serpentynu. Są częstym składnikiem meteorytów, w których występują z żelazem rodzimym. Niewielką część klejnotów oliwinowych wyszlifowano z oliwinów pochodzenia kosmicznego.
Złoża
Na świecie: Chryzolity pochodzą z Egiptu (Zebirget – wulkaniczna wysepka na Morzu Czerwonym). Wydobywa się je w Myanmarze, na Sri Lance, w Australii, Brazylii, USA, Kenii, Tanzanii, Etiopii, Meksyku, Czechach i Rosji. Perydotyty pochodzą z Egiptu, Chin, Pakistanu, RPA i Norwegii.
W Polsce: Oliwiny stanowią składnik wielu zasadowych skał magmowych Sudetów, np. bazaltów rejonu Lwówka i Lubania. Ubogie w żelazo odmiany forsterytu występują w sudeckich marmurach dolomitycznych w Rędzinach.
Krystyna Wołkowicz
Państwowy Instytut Geologiczny
