Jest opalizującą odmianą chryzoberylu barwy zielonawej o jedwabistym połysku i falistym odblasku. Nazwa pochodzi od greckiego kyma – fala i faino – pokazuje.
Właściwości chemiczne
Chryzoberyl jest tlenkiem berylu i glinu. Zawiera domieszki żelaza, tytanu i chromu. Nie rozpuszcza się w kwasach.
Barwa i inne właściwości optyczne
Cymofan może być cytrynowożółty, jasnozielony lub bezbarwny. Na gładko wypolerowanych kamieniach pojawia się jasna, wąska smuga światła, która przesuwa się w trakcie obracania kamienia – jest to tzw. efekt kociego oka. Powstaje on na skutek odbijania się światła od licznych, drobnych, pustych kanalików obecnych w krysztale, najczęściej ułożonych równolegle do jego pionowej osi. Chryzoberyl jest przezroczysty do przeświecającego. Połysk ma szklisty, na przełamie tłusty.
Postać
Chryzoberyl krystalizuje w układzie rombowym. Często tworzy kryształy zbliźniaczone, kształtu sercowatego lub pseudoheksagonalne.
Pozostałe cechy rozpoznawcze
Ma twardość 8,5 w skali Mohsa, łupliwość niewyraźną w trzech kierunkach; przełam muszlowy, gęstość 3,50-3,84 g/cm3.
Występowanie
Występuje w pegmatytach granitowych i łupkach mikowych, a także w złożach okruchowych, w żwirach i w piaskach.
Złoża
Cytrynowożółte i jasnozielone odmiany chryzoberylu znaleziono w Brazylii, bezbarwne w Myanmarze i na Złotym Wybrzeżu (obecnie Ghana). Cymofany eksploatowane są również w Rosji (Ural), Indiach i Sri Lance.
Cenne okazy
Przepiękne kocie oko chryzoberylowe, o średnicy prawie 4 cm, znajduje się w Państwowym Muzeum w Waszyngtonie w kolekcji Hope’a.
Krystyna Wołkowicz
Państwowy Instytut Geologiczny
