Czym się różnią wody mineralne od zmineralizowanych czy źródlanych? Co to są zubery i szczawy? Zobacz, co je różni i od czego zależy skład i właściwości wód mineralnych i leczniczych.
Litologia warstw skalnych, głębokość występowania i czas przebywania wody w środowisku skalnym decydują o jej składzie chemicznym i stopniu mineralizacji. Wody podziemne są w różnym stopniu zmineralizowane. Ilościowym tego wyrazem jest ogólna mineralizacja, którą określa liczbowo ciężar osadu jaki pozostaje po odparowaniu wody w temp. 105o C. Na tej podstawie umownie dzieli się wody na trzy grupy: normalne lub słodkie wody pozostawiają mniej niż 0,5 g osadu z 1 litra; akratopegi - od 0,5 do 1,0 g/l; mineralne - powyżej 1 g/l. Zatem wodą mineralną jest ta, która zawiera w litrze ponad 1 gram rozpuszczonych składników mineralnych. Znaczna część wód mineralnych ma właściwości lecznicze, stwierdzone na podstawie wieloletnich obserwacji lekarskich i badań naukowych. Wyróżniają się one stałością składu chemicznego i cech fizycznych i spełniają przepisy sanitarne, które odnoszą się do wód pitnych. W zależności od składu chemicznego, temperatury i zawartości rozpuszczonych gazów wydziela się różne wody mineralne i lecznicze.
Wody swoiste
Wody lecznicze słabo zmineralizowane, o mineralizacji ogólnej poniżej 1 g/l, lecz zawierające w minimalnym stężeniu składniki swoiste, które mają działanie lecznicze.
Wody siarczkowe
Wody, zawierające w jednym litrze ponad 1 mg siarki ogólnej, dającej się oznaczyć jodometrycznie.
Wody słonawe
Wody podziemne o mineralizacji ogólnej w przedziale 3-10 g/l, nazywane również wodami brakicznymi.
Wody słone
Wody podziemne o mineralizacji ogólnej ponad 10 g/l lecz poniżej 35 g/l. Najczęściej są to wody proste typu Cl-Na, lub złożone typu Cl, SO4, HCO3 - Ca, Na, Mg.
Wody glauberskie
Wg klasyfikacji anionowo-kationowej Rosłońskiego wody lecznicze siarczanowo-sodowe, w których zawartości jonu siarczanowego i sodowego są większe niż 20% sumy anionów i kationów.
Wody gorzkie
Wody lecznicze zaliczone do siarczanowych z zawartością magnezu ponad 20%, sumy milivali kationów. Wg klasyfikacji anionowo-kationowej są to wody siarczanowo-magnezowe.
Wody chłodne
Wody podziemne o temperaturze w przedziale 5-20o C. Wody o temperaturze poniżej 5o C, nazywane są bardzo chłodnymi.
Wody ciepłe
Wody podziemne o temperaturze powyżej 20o C, nazywane także termalnymi. Według klasyfikacji stosowanej we Francji, wody termalne maja temperaturę wyższą o 5o C od średniej rocznej dla regionu, w którym występują.
W Lądku z naturalnych spękań skalnych wypływają źródła mineralne: Jerzy, Wojciech, Skłodowskiej, Dąbrówka i Chrobry. Z odwiertu o głębokości 700 m wypływa źródło Zdzisław. Wpływające wody należą do wód termalnych, radoczynnych, ich temperatura waha się w granicach 19-42oC. Ogólna mineralizacja wód zdrojowych jest niewielka 160-270 mg/l. W składzie chemicznym występuje radon o aktywności 3-36 nC/dm3, jony sodowe, fluor, siarkowodór. Odczyn pH wynosi 8-9,2.
Wody gorące
Wg klasyfikacji W. Prikłońskiego wody podziemne mają temperaturę 37-42o C. Wody bardzo gorące mają 42-100o C, natomiast powyżej 100o C, np. wody gejzerów, zaliczone są do wód wrzących.
Szczawy
Wody mineralne, pochodzenia infiltracyjnego, nasycone dwutlenkiem węgla w ośrodku skalnym na dużej głębokości. Wody typu wodorowęglanowo-ziemno-alkalicznego. Dodatkowo mogą być wzbogacone w związki żelaza. Występują w uzdrowiskach karpackich i sudeckich, np. Krynica, Szczawnica, Polanica i Duszniki Zdrój.
Zubery
Wody o wysokiej mineralizacji i złożonym składzie chemicznym, należące do szczaw wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowych lub wodorowęglanowo-sodowych. Powstają z mieszania się reliktowych solanek ze szczawami pochodzenia infiltracyjnego. Występują w Karpatach.
prof. Andrzej Sadurski
Państwowy Instytut Geologiczny
