Około 5% ogółu tsunami jest wywołanych działalnością wulkaniczną lub jej bezpośrednimi skutkami, a ofiary wulkanicznych tsunami stanowią 16,9% ofiar tej działalności.
Fale tsunami powstają podczas gwałtownych erupcji eksplozywnych wulkanów podmorskich, podmorskich osuwisk, wskutek wstrząsów wywołanych aktywnością wulkaniczną oraz wskutek gwałtownego wtargnięcia do wody dużej masy produktów erupcji w różnych formach.
Wzbudzenie tsunami przez erupcję podmorską, połączoną z kolapsem kaldery.
Źródło: http://board.palungjit.com
W głębokiej wodzie fala tsunami osiąga prędkość ponad 1000 km/h, a w płytkiej 320 km/h i przemieszczając nad szelfem kontynentalnym napływa z olbrzymią siłą na ląd, po czym z jeszcze większą energią cofa się w kierunku źródła.
Udział różnych czynników w wywoływaniu tsunami.
Źródło: http://rickrideshorses.hubpages.com
|
Przyczyny wulkanicznych tsunami |
% |
| Trzęsienia ziemi towarzyszące erupcjom | 22 |
| Wtargnięcie spływu piroklastycznego do morza | 20 |
| Erupcje podmorskie | 19 |
| Kolaps lub subsydencja kaldery | 9 |
| Lawina gruzowa, osuwisko | 7 |
| Fala podstawowa stowarzyszona z falą szokową | 7 |
| Lawina gorących produktów erupcji | 6 |
| Fale powietrzne wywołane erupcją eksplozywną | 4,5 |
| Wtargnięcie laharu do morza | 4,5 |
| Wtargnięcie lawy do morza | 1 |
Wzbudzenie tsunami przez spływ podmorski wywołany kolapsem zbocza wulkanu, połączonym z lekkim trzęsieniem ziemi. Źródło: http://super-sandrac.blogspot.com
Wzbudzenie tsunami przez wpadające do morza fragmenty budowli wulkanicznej, rozsadzonej podczas erupcji. Źródło: http://rickrideshorses.hubpages.com
Tsunami powoduje całkowitą dewastację wybrzeży, powalając i przemieszczając budowle i inne obiekty oraz zabijając ludzi. Największe, ponad 30-metrowej wysokości tsunami wytworzyła erupcja wulkanu Krakatau (Indonezja, 1883 r.); 3 fale zniszczyły wiele osiedli na sąsiednich wyspach, pochłaniając 32 tys. ofiar. Tsunami wywołane erupcją wulkanu Unzen (1792 r.) było przyczyną śmierci ponad 5 tys. osób.
dr Elżbieta Jackowicz
Państwowy Instytut Geologiczny
