Główne przyczyny śmierci ludzi

Erupcje wulkaniczne są jedną z przyczyn dramatycznych i gwałtownych zmian na Ziemi, w wielu przypadkach o charakterze klęsk żywiołowych. Na niebezpieczeństwa związane z działalnością wulkaniczną jest narażonych ok. 500 mln osób zamieszkujących obszary aktywne wulkanicznie, gdzie dochodzi do strat w ludziach i dorobku materialnym niekiedy całych pokoleń, do destrukcji infrastruktury technicznej i transportowej, a także do katastrof ekologicznych.

Zniszczenie gleby, spalenie lasów, zatrucie wód i powietrza narusza biocenozy, przerywa łańcuchy pokarmowe, prowadząc do destabilizacji ekosystemów. Katastrofy ekologiczne, wraz ze zniszczeniem infrastruktury pociągają za sobą śmierć ludzi i zwierząt w wyniku głodu i chorób, w wielu przypadkach epidemicznych. Czynniki te stoją na pierwszym miejscu w rankingu przyczyn strat w ludziach w wyniku bezpośrednich następstw erupcji wulkanicznych (ok. 30% z 223 tys. ofiar od 1680 r.). Najwięcej ofiar głodu i chorób epidemicznych (49 tys. osób) przyniosła katastrofalna erupcja wulkanu Tambora (Indonezja) w 1815 r.; kolejne miejsce (10,5 tys. osób) zajmuje erupcja ze szczeliny Laki (Islandia) w 1783 r., a następne (ok. 5 tys. osób) erupcja wulkanu Santa Maria (Gwatemala) w 1902 r.

Ofiary działalności wulkanicznej w różnych rejonach świata w latach 1600-1982. Sumaryczna liczba ofiar 238 867. Źródło: R.J. Blong - Volcanic Hazards: A Sourcebook on the Effects of Eruptions. Academic Press, 1984; http://volcano.oregonstate.edu

Do pozostałych czynników stanowiących zagrożenie dla życia ludzkiego należą: potoki piroklastyczne (26,8%), lahary (17,1%) tsunami (16,9%), osuwiska i lawiny gruzowe (4,5%), opady piroklastyczne (4,1%), potoki law (0,3%), inne czynniki, np. toksyczne gazy, wulkaniczne trzęsienia ziemi (0,03%). Należy przy tym podkreślić, że ponad 66% przypadków śmiertelnych było dziełem tylko 4 erupcji, a każdej z nich odpowiadał inny czynnik zagłady: głód (Tambora, 1815, Indonezja), tsunami (Krakatau, 1883, Indonezja), potok piroklastyczny (Mt. Pelee, 1902, Martynika) i lahar (Nevado del Ruiz, 1985, Kolumbia). Wyżej wymienione erupcje wulkanów Tambora, Krakatau i Mt. Pelee miały znaczący wpływ na pierwszą pozycję Indonezji i drugą Karaibów wśród obszarów dotkniętych stratami w ludziach w wyniku działalności wulkanicznej.

Czynniki stanowiące zagrożenie dla życia ludzkiego

Najbardziej katastrofalne erupcje naszej ery. Źródło: R.J. Blong - Volcanic Hazards: A Sourcebook on the Effects of Eruptions. Academic Press, 1984; http://volcano.oregonstate.edu

 dr Elżbieta Jackowicz
Państwowy Instytut Geologiczny