A+ A A-

Energia wyzwolona w czasie trzęsienia ziemi przemieszcza się w postaci fal sprężystych, zwanych sejsmicznymi. Wyróżniamy dwa podstawowe typy fal:

  • fale przestrzenne
  • fale powierzchniowe

Fale przestrzenne

(ang. body waves) rozchodzą się od ogniska trzęsienia ziemi we wszystkich kierunkach. Dzielimy je na: fale podłużne (P) i fale poprzeczne (S).

Fale podłużne (P) powodują drgania cząstek w przód i w tył wzdłuż drogi fali, powodując kurczenie się i rozszerzanie ośrodka skalnego, przez który biegnie fala.

fala p

Fale poprzeczne (S) rozchodzą się wyłącznie w ciałach stałych. W trakcie ich przechodzenia zmianom ulega kształt cząstek, które drgają prostopadle do kierunku rozchodzenia się fali.

wr6 fala s

Prędkość rozchodzenia się fal poprzecznych jest prawie dwa razy mniejsza niż fal podłużnych, dlatego fale poprzeczne nazywane są secondary waves. Dzięki tej różnicy fale wychodzące jednocześnie z jakiegoś punktu przybywają do drugiego w różnym czasie, przy czym im dłuższą odbywają drogę, tym większa jest różnica w czasie ich przybycia.

Gdy fale sejsmiczne dotrą do powierzchni ziemi, wzbudzają inny rodzaj drgań, zwany falami powierzchniowymi.

Fale powierzchniowe

(ang. surface waves) w przeciwieństwie do fal przestrzennych rozchodzą się na granicy dwóch ośrodków, a szczególnie na powierzchni Ziemi. Składają się one z dwóch rodzajów drgań - fal Rayleigha i Love'a.

Fale Rayleigha – nazwa ich pochodzi od nazwiska Lorda Rayleigha (John William Strutt), który w roku 1885 na podstawie obliczeń matematycznych przewidział istnienie tego typu fal. Fale Rayleigha są typu grawitacyjnego, tzn. drgają tak jak powierzchnia wody, gdy rzuci się na nią kamień. Ruch cząstek odbywa się po elipsie pionowej, ustawionej w kierunku biegu fali. Większość wstrząsów odczuwanych w trakcie trzęsienia Ziemi jest wywołanych falami Rayleigha.

wr7 fala ray

Fale Love'a – nazwane tak na część brytyjskiego matematyka A.E.H. Love'a, który w 1911 roku opracował matematyczny model tego rodzaju fal. Fale Love'a polegają na drganiach poziomych a prostopadłych do kierunku rozchodzenia się fali. Mimo że przemieszczają się stosunkowo wolno, to są bardzo destruktywne. To właśnie one są odpowiedzialne za większość zniszczeń na obszarze dotkniętym trzęsieniem ziemi.

wr8 fala lov

Wstrząs zasadniczy (najsilniejszy) bywa poprzedzony słabymi wstrząsami wstępnymi; a po nim następują zazwyczaj wstrząsy wtórne, przy czym najsilniejszy wstrząs wtórny występuje jako pierwszy po głównym wstrząsie, a siła kolejnych wstrząsów zmniejsza się z upływem czasu.

Grzegorz Wróbel
Państwowy Instytut Geologiczny

Trzęsienia ziemi

Gdzie ziemia trzęsie się najczęściej…

Geograficzne rozmieszczenie epicentrów trzęsień ziemi pozwala na wydzielenie obszarów o różnej aktywności sejsmicznej: sejsmicznych, asejsmicznych i pensejsmicznych.

17-08-2012 Wyświetleń:20045 Trzęsienia ziemi Grzegorz Wróbel

Anatomia trzęsienia ziemi

Powierzchnię Ziemi przywykliśmy traktować jak stabilną opokę, której możemy w pełnić zaufać - wznosić na niej wielkie budynki, mosty, drogi...

17-08-2012 Wyświetleń:7806 Trzęsienia ziemi Grzegorz Wróbel

Dlaczego ziemia się trzęsie?

Wszystko przez te płyty! Ziemia składa się z kilku warstw, które charakteryzują się różnymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi. Zewnętrzna, sztywna warstwa...

17-08-2012 Wyświetleń:13395 Trzęsienia ziemi Grzegorz Wróbel

Wulkany

Zmiany klimatu

Wyrzucenie do stratosfery olbrzymich ilości dwutlenku siarki, które następuje podczas erupcji silnie eksplozywnych, może doprowadzić do globalnego ochłodzenia klimatu na kilka lat oraz do uszczuplenia warstwy ozonowej.

18-04-2013 Wyświetleń:2609 Zagrożenia wulkaniczne Elżbieta Jackowicz

Opady piroklastyczne

Opady piroklastyczne tworzą materiały piroklastyczne transportowane przez atmosferę (lub wodę) w suspensji lub balistycznie i osadzane grawitacyjnie na lądzie lub w wodzie.

17-04-2013 Wyświetleń:4718 Zagrożenia wulkaniczne Elżbieta Jackowicz

Tsunami

Około 5% ogółu tsunami jest wywołanych działalnością wulkaniczną lub jej bezpośrednimi skutkami, a ofiary wulkanicznych tsunami stanowią 16,9% ofiar tej działalności.

18-04-2013 Wyświetleń:5273 Zagrożenia wulkaniczne Elżbieta Jackowicz

Osuwiska

Formy osuwiskowe

Każde osuwisko powstaje w sposób indywidualny, zależny od budowy geologicznej podłoża, ukształtowania powierzchni terenu i warunków wodnych – stąd wielka...

17-05-2013 Wyświetleń:7574 Osuwiska Jacek Rubinkiewicz

Jak unikać zagrożeń osuwiskowych?

Obszary, na których występują osuwiska, powinny być całkowicie wyłączone z zabudowy lub zabudowa powinna być zdecydowanie ograniczona. Zasięg występowania osuwisk...

17-05-2013 Wyświetleń:7165 Osuwiska Jacek Rubinkiewicz