W 1982 r. wprowadzono podział erupcji na podstawie wskaźnika eksplozywności (VEI – volcanic explosivity index).
Wskaźnik eksplozywności wyznaczono na podstawie:
- objętości wyrzuconego w powietrze materiału, a więc tefry (nieskonsolidowanych materiałów piroklastycznych, w tym spatteru rozbryzgów lawy)
- wysokości kolumny erupcyjnej (słupa wyrzuconych materiałów piroklastycznych) lub pióropusza lawy
- jakościowego określenia erupcji
W ten sposób sporządzono otwartą, 9-stopniową skalę eksplozywności - od 2. stopnia logarytmiczną. Podziałowi według wskaźnika eksplozywności podlegają erupcje eksplozywne i mieszane, przy czym dla tych drugich wskaźnik ten jest parametrem faz eksplozywnych. Najwyższy stopień przypisano do największych w historii Ziemi erupcji wulkanicznych, które wytworzyły powyżej 1012 m³ tefry oraz kolumnę erupcyjną o wysokości > 50 km. Stopień 0 odpowiada zaś tzw. erupcjom nieeksplozywnym, jednak wytwarzającym do 104 m³ tefry i kolumnę erupcyjną lub pióropusz lawy o wysokości poniżej 100 m, z czego wynika, że są to w rzeczywistości bardzo słabe erupcje eksplozywne.
W odniesieniu do dawnych erupcji, gdzie bezpośrednie ustalenie objętości tefry i wysokości kolumny erupcyjnej jest niemożliwe, wskaźnik eksplozywności określa się na podstawie rozprzestrzenienia osadów piroklastycznych i lateralnego rozkładu ich uziarnienia. Wartość wskaźnika zależy od czynników magmowych (zawartości gazów, lepkości, wydajności erupcji) oraz od obecności wody w kanale wulkanicznym i zakresu jej współoddziaływania z magmą. Zgodnie ze skalą eksplozywności, Smithsonian Institution w ramach Global Volcanism Program przeprowadził klasyfikację wszystkich erupcji holoceńskich.
dr Elżbieta Jackowicz
Państwowy Instytut Geologiczny
Skala eksplozywności erupcji. Źródło: http://www.volcanolive.com/vei.html
|
Wskaźnik eksplozywności |
Wysokość kolumny erupcyjnej (km) |
Tefra m3 |
Przykłady erupcji |
Częstotliwość erupcji na świecie |
|
0 |
<0,1 |
104 |
Kilauea |
20-30/rok |
|
1 |
0,1-1,0 |
106 |
Nyiragongo, 2002 |
1/dzień |
|
2 |
1-5 |
107 |
Usu, 2000 |
1/tydzień |
|
3 |
3-15 |
108 |
Mayon, 2001 Cleveland, 2001 Tungurahua, 2010 Pago, 2002 |
3/rok |
|
4 |
10-25 |
109 |
Mt. Pelee, 1902 Eyjafyallajokull, 2010 |
1/rok |
|
5 |
20-35 |
1010 |
Chaitén, 2008 Wezuwiusz, 79 Góra Św. Heleny, 1980 Hudson, 1991 |
1/10 lat |
|
6 |
> 30 |
1011 |
Krakatau, 1883 Pinatubo, 1991 Katmai, 1912 |
1/100 lat |
|
7 |
> 40 |
1012 |
Tambora, 1815 |
1/1000 lat |
|
8 |
> 50 |
> 1012 |
Yellowstone, 640 tys. l p.n.e. Toba, 73 tys. l p.n.e. |
1/10 milionów lat |
