A+ A A-

Kaldery to duże zagłębienia w budowli wulkanicznej, powstałe w wyniku zapadnięcia się górnej części wulkanu po opróżnieniu zbiornika magmowego.

Są one typowe dla późnego stadium rozwoju dużych wulkanów tarczowych i stożkowych (przede wszystkim stratowulkanów). W czasach historycznych, jedna z nielicznych kalder utworzyła się po wybuchu wulkanu Krakatau w Indonezji w 1883 r.

Z kalderami oraz ze stożkami zniszczonymi przez gwałtowne eksplozje są związane specyficzne budowle wulkaniczne zw. somma, w których młodsze formy wulkaniczne (zazwyczaj stożki, czasami kopuły) wyrastają z zagłębień znajdujących się na szczycie starszych form (np. na Wezuwiuszu, Mount St. Helens).

Wypełniona jeziorem kaldera wulkanu Katmai. Fot. Captain Budd Christman, NOAA Corps. Źródło: Wikimedia CommonsWypełniona jeziorem kaldera wulkanu Katmai. Fot. Captain Budd Christman, NOAA Corps. Źródło: Wikimedia Commons

Mount St. Helens z budowlą typu somma, USA. Fot. Xpda. Źródło: Wikimedia Commons Mount St. Helens z budowlą typu somma, USA. Fot. Xpda. Źródło: Wikimedia Commons

dr Elżbieta Jackowicz
Państwowy Instytut Geologiczny

Wulkanizm

Erupcje subaeralne i płytkomorskie

typy erupcji

Podział erupcji subaeralnych i płytkowodnych na typy, oparty na ich przebiegu, ma długoletnią tradycję i w miarę rozwoju wiedzy o...

Erupcje wulkaniańskie

Erupcje wulkaniańskie należą do erupcji freatomagmowych, zachodzących na obszarach lądowych.

Erupcje głębokomorskie

W warunkach głębokomorskich ciśnienie wody przeciwdziała odgazowaniu magm i wypływających law, uniemożliwiając ich eksplozywną fragmentację, jednakże do fragmentacji law dochodzi...

Wulkany tarczowe

Mauna Kea

Wulkany tarczowe tworzą na lądzie najbardziej rozległe budowle wulkaniczne, zwane też polami bazaltów – plateau.

Wulkany podmorskie

Wulkany podmorskie powstają w wyniku erupcji freatomagmowych, które przy ciśnieniu słupa wody o wysokości co najmniej 500–1000 m produkują lawy...

Erupcje surtsejskie

Erupcje surtsejskie, typowe dla wulkanizmu płytkowodnego, są „mokrym" odpowiednikiem erupcji strombolijskich.

Trzęsienia ziemi

Gdzie ziemia trzęsie się najczęściej…

Geograficzne rozmieszczenie epicentrów trzęsień ziemi pozwala na wydzielenie obszarów o różnej aktywności sejsmicznej: sejsmicznych, asejsmicznych i pensejsmicznych.

17-08-2012 Wyświetleń:20045 Trzęsienia ziemi Grzegorz Wróbel

Anatomia trzęsienia ziemi

Powierzchnię Ziemi przywykliśmy traktować jak stabilną opokę, której możemy w pełnić zaufać - wznosić na niej wielkie budynki, mosty, drogi...

17-08-2012 Wyświetleń:7806 Trzęsienia ziemi Grzegorz Wróbel

Dlaczego ziemia się trzęsie?

Wszystko przez te płyty! Ziemia składa się z kilku warstw, które charakteryzują się różnymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi. Zewnętrzna, sztywna warstwa...

17-08-2012 Wyświetleń:13395 Trzęsienia ziemi Grzegorz Wróbel

Magnetyzm

Oddziaływanie na skały

Jak magnetyzm oddziałuje na skały, czyli kto kogo przyciągnie i na czyją stronę Ziemskie pole magnetyczne, jak również pole magnetyczne wywołane...

03-07-2013 Wyświetleń:4739 Ziemski magnetyzm Joanna Roszkowska-Remin

Zmiany pola i wędrówka biegunów

Ziemskie pole magnetyczne nie jest jednorodne na całym globie. Są miejsca, gdzie jego natężenie jest większe, i takie, w którym...

03-07-2013 Wyświetleń:12611 Ziemski magnetyzm Joanna Roszkowska-Remin

Minerały ferromagnetyczne

Wszystkie minerały ferromagnetyczne zawierają żelazo. Pierwiastek ten w stanie czystym występuje jedynie w meteorytach, jednakże w przyrodzie jest dużo związków...

03-07-2013 Wyświetleń:10951 Ziemski magnetyzm Joanna Roszkowska-Remin