A+ A A-

Uproszczona wizja relacji pomiędzy ruchem przewodzących płynów w jądrze zewnętrznym a powstawaniem pola magnetycznegoUproszczona wizja relacji pomiędzy ruchem przewodzących płynów w jądrze zewnętrznym a powstawaniem pola magnetycznego

Choć ludzie od wieków wykorzystują ziemskie pole magnetyczne, to podstawowa teoria o genezie tego pola nadal budzi wiele zastrzeżeń. Przeświadczenie, że ziemskie pole magnetyczne bierze się z głębi Ziemi, było na tyle intuicyjne, że właściwie od razu źródła zjawiska poszukiwano w jej jądrze.

Pierwotna koncepcja zakładała, że to żelazne jądro (stałe jądro wewnętrzne) pełni rolę wielkiego magnesu. Przedstawione tu założenie, że Ziemia w przybliżeniu zachowuje się jak wielki dipolowy magnes (model ten nazywany w jest w skrócie GAD od angielskich słów geocentric axial dipol), chociaż jest powszechnie stosowane i sprawdza się w podstawowych badaniach paleomagnetycznych, jest jednak znacznym uproszczeniem. Najnowsze, szczegółowe obserwacje prowadzą do konkluzji, że nie da się opisać pola geomagnetycznego jedynie prostym modelem geocentrycznego dipolu. Naukowcy starają się dobrać najlepiej dopasowany model dipolu magnetycznego (który wcale nie jest umiejscowiony w środku Ziemi) oraz tak zwanego niedipolowego pola magnetycznego o dość enigmatycznej genezie, aby jak najdokładniej opisać rzeczywiste, mierzalne pole geomagnetyczne. Część geofizyków sugeruje wręcz, że aby prawidłowo opisać pole geomagnetyczne, potrzeba modelu zakładającego istnienie co najmniej kilku dipoli magnetycznych ukrytych we wnętrzu Ziemi. Jest to jednak temat wielkiej, nieustającej naukowej debaty.

Obecnie uznaje się, że pole magnetyczne wewnątrz i wokół Ziemi jest generowane przez prądy wznoszące (tzw. konwekcyjne) w płynnym jądrze zewnętrznym Ziemi, składającym się głównie z żelaza, niklu i nieznanych lżejszych komponentów. Ruchy konwekcyjne przewodzącego jądra, częściowo kontrolowane przez ruch obrotowy Ziemi, wywołują prąd elektryczny, który wytwarza pole magnetyczne.

Joanna Roszkowska-Remin
Państwowy Instytut Geologiczny

Wulkanizm

Wulkany podmorskie

Wulkany podmorskie powstają w wyniku erupcji freatomagmowych, które przy ciśnieniu słupa wody o wysokości co najmniej 500–1000 m produkują lawy...

Wulkany kalderowe

Kaldery to duże zagłębienia w budowli wulkanicznej, powstałe w wyniku zapadnięcia się górnej części wulkanu po opróżnieniu zbiornika magmowego.

Kopuły lawowe

Kopuły lawowe powstają w wyniku spiętrzenia lepkiej lawy (np. ryolitowej). Tworzą się bezpośrednio nad kraterem wulkanicznym, z którego też na...

Erupcje freatopliniańskie

Erupcje freatoplinińskie są spowodowane interakcją wody i kwaśnych lub obojętnych magm; charakteryzują się ekstremalnym rozdrobnieniem i rozprzestrzenieniem produktów erupcji.

Wulkanizm w przeszłości geologicznej

W historii Ziemi wulkanizm był zarówno istotnym czynnikiem kształtowania jej powierzchni, jak też odegrał ważną rolę w formowaniu się litosfery...

Przyczyny wulkanizmu

W odróżnieniu od wulkanizmu innych ciał Układu Słonecznego, globalny obraz wulkanizmu ziemskiego wpisuje się w model tektoniki płyt litosfery, zgodnie...

Trzęsienia ziemi

Gdzie ziemia trzęsie się najczęściej…

Geograficzne rozmieszczenie epicentrów trzęsień ziemi pozwala na wydzielenie obszarów o różnej aktywności sejsmicznej: sejsmicznych, asejsmicznych i pensejsmicznych.

17-08-2012 Wyświetleń:20046 Trzęsienia ziemi Grzegorz Wróbel

Anatomia trzęsienia ziemi

Powierzchnię Ziemi przywykliśmy traktować jak stabilną opokę, której możemy w pełnić zaufać - wznosić na niej wielkie budynki, mosty, drogi...

17-08-2012 Wyświetleń:7806 Trzęsienia ziemi Grzegorz Wróbel

Dlaczego ziemia się trzęsie?

Wszystko przez te płyty! Ziemia składa się z kilku warstw, które charakteryzują się różnymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi. Zewnętrzna, sztywna warstwa...

17-08-2012 Wyświetleń:13396 Trzęsienia ziemi Grzegorz Wróbel

Magnetyzm

Ziemskie pole magnetyczne

Uproszczony model ziemskiego pola magnetycznego  Nasza planeta zachowuje się jak wielki magnes - wytwarza wokół siebie pole magnetyczne. Pole to oddziałuje...

03-07-2013 Wyświetleń:17945 Ziemski magnetyzm Joanna Roszkowska-Remin

Oddziaływanie na skały

Jak magnetyzm oddziałuje na skały, czyli kto kogo przyciągnie i na czyją stronę Ziemskie pole magnetyczne, jak również pole magnetyczne wywołane...

03-07-2013 Wyświetleń:4740 Ziemski magnetyzm Joanna Roszkowska-Remin

Minerały ferromagnetyczne

Wszystkie minerały ferromagnetyczne zawierają żelazo. Pierwiastek ten w stanie czystym występuje jedynie w meteorytach, jednakże w przyrodzie jest dużo związków...

03-07-2013 Wyświetleń:10952 Ziemski magnetyzm Joanna Roszkowska-Remin