Globalne ocieplenie i osuszenie klimatu, stopiły się lodowce. Powstał superkontynent Pangea. Na dużych obszarach rozprzestrzeniły się pustynie. Ewolucyjną konkurencję wygrały rośliny nasienne i gady ssakokształtne, uniezależnione od wilgotnego środowiska. Na koniec nastąpiło największe wymieranie w dziejach fanerozoiku.
System permski rozpoznano i nazwano od skał w okolicach miasta Perm w Rosji na południu obszaru przeduralskiego w 1841 roku.
Suchy ląd
Nastąpiło globalne osuszenie klimatu. Miejsce karbońskich lasów tropikalnych zajęły obszary pustynne, na których osadzały się grube formacje skał okruchowych, znane jako czerwony spągowiec. Poziom tlenu w atmosferze zmniejszył się z 35% do około 15%, dzisiaj jest go 21%. Płazy i rośliny zarodnikowe zostały zastąpione przez uniezależnione od środowisk wodnych grupy gadów i rośliny nasienne. Florę bagienną wyparła roślinność szpilkowa i paprocie nasienne z rodzaju Glossopteris. Z czasem zanikły kordaity.
Już we wczesnym permie głównymi zwierzętami drapieżnymi stały się pelikozaury - gady ssakokształtne zdolne do rozrywania zdobyczy na mniejsze kawałki, a później ich potomkowie – terapsydy o jeszcze silniejszym uścisku szczęki i o zróżnicowanych zębach. Część naukowców twierdzi, że terapsydy były pierwszymi na ziemi zwierzętami stałocieplnymi, dzięki czemu stały się aktywniejsze od gadów zmiennocieplnych, które musiały poświęcać czas na ogrzewanie ciała.
Płytkie morza
Świat organizmów morskich był uboższy od karbońskiego. Wymarły koralowce czteropromienne i denkowce. Rafy permskie były tworzone przez mszywioły, gąbki krzemionkowe, glony i rzadziej ramienionogi. Na dnie płytkich mórz masowo rozwijały się otwornice fuzulinidy – organizmy jednokomórkowe, których wielkość dochodziła do 10 cm. Stały się one jedną z głównych grup organizmów skałotwórczych. Na obszarze Polski w krótkotrwałych warunkach pełnomorskich osadziły łupki miedzionośne, w których zachowały się szkielety ryb (Paleoniscum) oraz morskich gadów (Protorosaurus).
Superkontynent
W permie do Euroameryki i Gondwany przyłączyła się Syberia, kończąc prawie proces formowania się superkontynentu Pangea. Osobno pozostał jedynie obszar dzisiejszych Chin. Pangea rozciągała się od bieguna północnego do południowego. Na znacznym jej obszarze panował klimat suchy i gorący, zwłaszcza w strefie międzyzwrotnikowej. Płytkie epikontynentalne zbiorniki morskie szybko wyparowywały i przeistaczały się w pokłady soli kamiennej i potasowej. Pod koniec permu na rozległych obszarach Syberii nastąpiła potężna szczelinowa erupcja bazaltowa.
dr Tatiana Woroncowa-Marcinowska
Państwowy Instytut Geologiczny