Na początku ordowiku globalnie podniósł się poziom wód oceanicznych, w których królowały trylobity, graptolity i łodziki. Pod koniec tego okresu dzisiejsza północna część Afryki, która znajdowała się wówczas w rejonie bieguna południowego, została pokryta lądolodem, a w morzach i oceanach doszło do jednego z największych masowych wymierań w historii Ziemi.
Ordowik jako samodzielny okres został wydzielony dopiero w 1960 r., a jego nazwa pochodzi od celtyckiego plemienia Ordowików, które zamieszkiwało niegdyś obszary Walii i Anglii.
Transgresja morska i pierwsze rafy koralowe
Na pogranicze kambru i ordowiku przypadła radykalna zmiana warunków środowiskowych. Globalne podniesienie się poziomu wód oceanów spowodowało transgresję mórz na kontynenty, powodując burzliwy rozwój łodzików i graptolitów planktonicznych. Łodziki były formami pływającymi czynnie, graptolity zaś dryfowały w toni wodnej. Delikatne kolonie graptolitów miały szansę na zachowanie się w stanie kopalnym tylko w spokojnych środowiskach, znacznie oddalonych od brzegu. Trylobity nadal stanowiły najliczniejszą grupę wśród wielu morskich zespołów, chociaż znaczenie zyskiwały w tym czasie i inne grupy organizmów, jak ramienionogi i ślimaki.
Różnicowały się również formy szkieletowe ryjące w osadzie. Tę pozycję ekologiczną zajęły w ordowiku małże, stając się najefektywniejszą grupą ryjących filtratorów. Bogato reprezentowane były też koralowce czteropromienne Rugosa i denkowce Tabulata, tworzące nowy typ budowli rafowych. Powstałe zespoły rafowe istniały jeszcze długo po zakończeniu okresu ordowickiego.
Współczesna rafa koralowa Sharm El Sheikh, Egipt. Fot.Aleksandra Stachowska/www.geopic.pl
Pierwsze próby penetracji lądu
Podczas ordowiku niewielka część roślin zaczęła badać krawędzie lądu, przy czym nie wysunęła się poza strefę plażową. Dotychczas w lądowych osadach ordowiku znaleziono skamieniałe warstwy komórek podobnych do tworzących zewnętrzne ściany współczesnych roślin lądowych.
Wędrówka kontynentów
Rozmieszczenie lądów i mórz we wczesnym ordowiku nie uległo zasadniczym zmianom w porównaniu z kambrem. Kontynenty stopniowo zmieniały swe pozycje geograficzne. Baltika migrowała ku północy, Gondwana zaś w kierunku południowym. Gdy krawędzie Gondwany znalazły się na obszarze bieguna południowego, nastąpił na niej intensywny rozwój lądolodu, dokładnie na obszarze dzisiejszej Sahary. Powstanie lądolodu, a później jego topnienie spowodowały zmiany poziomu oceanu światowego. W czasie późnoordowickiego zlodowacenia w morzach doszło do jednego z największych masowych wymierań w historii Ziemi, które przebiegało w dwóch etapach.
- Graptolity Diplograptus cf. multidens
- Pęcherzowiec Echinosphaerites sp.
- Graptolity Loganograptus kjerulfii
- Ramienionóg Orthambonites calligramma
dr Tatiana Woroncowa-Marcinowska
Państwowy Instytut Geologiczny
