Eksplozja życia w morzach, zwierzęta nauczyły się produkować szkielety, na arenę dziejów wkroczyły trylobity. Kontynenty rozpoczęły samodzielną wędrówkę.
Okres kambryjski został wydzielony w 1835 r. na Wyspach Brytyjskich. Jego nazwa pochodzi od prowincji rzymskiej Cambria, która znajdowała się na obszarze dzisiejszej północnej Walii.
Kambryjska eksplozja życia
W geologicznej historii Ziemi kambr jest pierwszym okresem, w którym morza i oceany zostały powszechnie zasiedlone przez różne typy organizmów bezkręgowych, wśród nich również takie grupy, które istnieją do dziś. Ówczesną faunę tworzyły m.in. gąbki (w tym wymarłe archeocjaty), stawonogi, robaki, jamochłony (Conulata), mięczaki i ramienionogi oraz prymitywne szkarłupnie. Wśród nowo powstałych zwierząt na uwagę zasługują pokryte chitynowymi pancerzami trylobity – gromada stawonogów przydatna do określania wieku skał, która przetrwała do końca paleozoiku. Większość z nich to mułożercy chodzący po powierzchni dna i pozyskujący materię organiczną z osadu, rzadziej spotykane są formy prowadzące planktoniczny tryb życia, czyli swobodnie unoszone przez wodę i filtrujące z niej małe cząstki organiczne. Świat mikroorganizmów był reprezentowany głównie przez akritarchy, grupę skamieniałości uważanych za cysty jednokomórkowych organizmów zwierzęcych lub też roślinnych.
Rozległy zapis stratygraficzny kambru był konsekwencją stałego wzrostu poziomu morza. Pojawienie się bogatego i zróżnicowanego życia w morzach kambryjskich jest zarówno wynikiem zalania przez morza płaskich brzegów lądów i powstania nowych nisz ekologicznych, jak i zmiany chemizmu wód morskich, wzrostu ilości wolnego tlenu w atmosferze i wodach oraz pojawienia się zwierząt drapieżnych.
Pancerz przepustką do wieczności
W kambrze zwierzęta zdobyły zdolność wytwarzania szkieletów mineralnych - węglanowych muszli, chitynowych pancerzy, a także innych części twardych, np. drobnych, rurkowatych form o nieznanej przynależności systematycznej. Dzięki temu wiele z nich mogło uchronić się przed drapieżnikami, a po śmierci przez setki milionów lat zachować w osadzie jako skamieniałości.
Rozpad superkontynentu
Na przełomie proterozoiku i kambru superkontynent Pannocja rozpadł się na kilka bloków kontynentalnych – największymi z nich były Gondwana, Laurencja i Baltika. Na lądy te wielokrotnie wkraczały płytkie morza. Układ kontynentów i oceanów ma odzwierciedlenie w powstających wówczas osadach. W strefach międzyzwrotnikowych wokół kontynentów powstawały grube pokłady wapieni pochodzenia sinicowego albo archeocjatowego. Natomiast wokół kontynentów zajmujących położenie okołobiegunowe, np. Baltiki, osadzały się przede wszystkim piaski, a w warunkach głębokowodnych iły. W chłodnych wodach dominowały trylobity, mniej liczne były mięczaki oraz ramienionogi i szkarłupnie.
- Trylobity Kjerulfia orcina
- Trylobit Strenuella polonica
- Trylobit Berabichia oratrix
- Ślady wędrówki trylobitów
dr Tatiana Woroncowa-Marcinowska
Państwowy Instytut Geologiczny
