Zapraszamy na spacer po dnie jurajskiego morza. Czy to możliwe? Ależ tak! Miliony lat temu, na obszarze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej szumiało ciepłe, płytkie morze. Żyły w nim gąbki, koralowce, amonity. Wstąp na ścieżkę geologiczną „Kamieniołom Kielniki”
Ścieżka znajduje się na północnym krańcu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, w gminie Olsztyn koło Częstochowy, na obszarze Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. Dogodna lokalizacja - zaledwie 10 km od głównej trasy Warszawa-Katowice, a także dobre połączenia autobusami podmiejskimi z Częstochowy do Olsztyna, zachęcają do odwiedzenia tego pełnego uroku miejsca.
Ścieżka powstała dzięki współpracy Państwowego Instytutu Geologicznego z samorządem gminy Olsztyn. Otwarta została 29 sierpnia 2008 r. Całą trasę o długości 5,3 km przejść można w 2,5 godziny. Potrzebne są buty turystyczne, przyda się również latarka.
Planujemy trasę
Na szlaku ustawiono sześć tablic informacyjnych dużego formatu z opisami i podstawowymi wiadomościami o budowie geologicznej regionu, genezy okolicznych skał wapiennych oraz zjawisk krasowych. Trasa prowadzi wśród malowniczych wzgórz zwieńczonych skałkami wapiennymi: Góry Cegielni, Ostrej Góry i Statkowej. Na najwyższym wzgórzu – Górze Zamkowej - wznoszą się ruiny zamku piastowskiego z XIV w.
W nieczynnym kamieniołomie Kielniki, który odsłonił wnętrze wapiennego wzgórza, można zobaczyć skamieniałości - gąbki i amonity - oraz zapoznać się z elementami budowy geologicznej terenu. Jaskinia w Kielnikach i Jaskinia Magazyn; dwie groty znajdujące się na trasie ścieżki, to przykłady form krasu podziemnego - specyficznego środowiska, znacznie różniącego się od tego, w którym żyjemy.
Ruszamy na szlak
Na rynku w Olsztynie znajduje się tablica informująca ogólnie o ścieżce. Początek ścieżki znajdziemy przy budynku zabytkowego Spichlerza, w którym obecnie mieści się restauracja. Z rynku można tam dojść dwiema drogami: ulicą Zamkową, zwiedzając po drodze ruiny zamku w Olsztynie (opłata za wstęp na teren zamku – 2 zł) lub omijając zamek – szosą do Janowa.
Przystanek 1 – Spichlerz
Zabytkowy drewniany spichlerz w Olsztynie, obecnie pełni funkcję restauracji.
Początek ścieżki geologicznej można znaleźć z lewej strony budynku
(fot. udostępniona z www.olsztyn-jurajski.pl /zbiory własne restauracji).
Z tego punktu szlak biegnie w stronę północnego podnóża Góry Zamkowej. Spomiędzy drzew wyłania się potężne wzniesienie zwieńczone białymi skałami i murami ruin zamku.
Przystanek 2 – Kilka słów o geologii Jury Krakowsko-Częstochowskiej
Widoczne wokół skały powstały w morzu szelfowym górnej jury – około 150 mln lat temu. Później podlegały deformacjom tektonicznych i erozji, związanej z rozwojem zjawisk krasowych. Charakterystyczne kształty skałek to w dużym stopniu efekt niszczącej działalności lądolodu skandynawskiego oraz wietrzenia w warunkach klimatu peryglacjalnego. Dzisiejszy krajobraz jest wynikiem różnej odporności skał na procesy wietrzenia. Dominujące nad okolicą wzgórze wzbudza podziw swoim majestatem. Nie bez powodu wybrano kiedyś to miejsce do wzniesienia budowli warownej. W mistrzowski sposób przy budowie murów i wież wykorzystano pionowe skały wapienne wieńczące wniesienie.
Szlak kieruje się na wschód, mijając od południa grupę ostańców Ostra Góra i wyprowadza na rozległe, piaszczyste tarasy nadzalewowe rzek, płynących w tej okolicy w plejstocenie i starszym holocenie.
Przystanek 3 – Skały wapienne
Roztacza się stąd panorama na pasmo białych skałek Góry Cegielnia. Tablica ze zdjęciem panoramicznym pomaga rozróżnić, które z nich zbudowane są z wapieni skalistych, a które z wapieni cienko- lub gruboławicowych. Z opisu można dowiedzieć się więcej o procesie powstawania tych skał wapiennych i poznać jeszcze inne ich rodzaje.
Ścieżka podąża przez rozległe połacie piasków, naniesionych przez rzeki w okresie lodowcowym i późniejszym, i kieruje się w stronę południowo-zachodniego skraju Góry Cegielnia. Wokół królują murawy kserotermiczne (ciepłolubne) obficie kwitnące wiosną i latem.
Przystanek 4 – Skamieniałości jurajskie
Na tablicy pokazane i opisane są organizmy, które zamieszkiwały morze, istniejące na tym terenie w okresie jury. Świadectwa ich życia – skamieniałe szczątki i ślady aktywności życiowej znaleźć można uważnie obserwując odsłonięte powierzchnie skał wapiennych.
Po ominięciu skał szlak kieruje się na północny wschód polną drogą, a następnie skręca w prawo, w kolejną dróżkę, która doprowadza do skraju urwiska - punktu widokowego nad zachodnią, niemal pionową ścianą kamieniołomu Kielniki. Bariery ochronne umożliwiają bezpieczne podziwianie widoków, ale wskazana jest ostrożność.
